Wat als de euro faalt? Bescherm uw vermogen als de beurs en de economie instorten

Toonaangevende sprekers laten op 15 mei hun licht op de materie schijnen en komen met oplossingen!

Financiële zekerheid een utopie? Indien u een vermogen hebt, beseft u als geen ander hoe belangrijk dit is om dit vermogen te houden!
Laat me u eerst even uitleggen wat voor bijeenkomst het om gaat:
Nu we economisch weer met de neus op de feiten gedrukt zijn en weten dat zelfs de machtigste banken failliet kunnen gaan,
is de vraag van veel particulieren op welke wijze ze hun huidige welvaart en vermogen kunnen beschermen tegen een economische terugval en een val van de beurs.
Kan het wel, je financieel beschermen als de economie in elkaar stort en vermogens op alle fronten verloren gaan?
Ja, dat kan.
Het is dus alleen de vraag HOE dat dan kan.
Waarom waren er beleggers en particulieren die in en na de crisis van 2008 profiteerden, terwijl zoveel anderen enorme vermogens verloren? Was dat geluk of was dat beleid?
Drie sprekers zullen aantonen dat het beleid was en dat ook u in een volgende ronde van economische rampspoed in staat zult zijn uw vermogen (beter) te beschermen.
Dat is de strekking van het evenement dat Tom Lassing en Maarten Verheyen op 15 mei 2010 organiseren in Eindhoven.
Een bijzonder interessante bijeenkomst met in ieder geval de volgende sprekers:
1. Willem Middelkoop
2. Marc de Mesel
3. James Turk (Engelstalig)
Willem Middelkoop is bekend van zijn TV optredens en de boeken die hij schreef (zie ook bij het tabblad video’s).
Hij werd voor de crisis vooral afgedaan als zwartkijker en beroepsmatige azijnzeiker, maar wat heeft hij gelijk gekregen! Had maar tijdig naar hem geluisterd,
dan had u ook ongetwijfeld heel wat verliezen voorkomen!
Marc de Mesel, een goede kennis van mij, lijkt van de drie sprekers waarschijnlijk het meeste op u.
Hij is een particuliere belegger die net zoals zoveel anderen keihard ondervonden heeft dat banken alleen maar uit zijn op eigen gewin.
Sinds 2007 beheert hij dan ook zijn eigen portefeuille weer, nadat grootbanken zijn vermogen daarvoor alleen maar deden slinken.
Marc heeft een uitgesproken mening en visie en steekt die niet onder stoelen of banken.
James Turk geeft al sinds 1987 zijn eigen blad, “The Freemarket Gold & Money Report” uit.
Hij is oprichter en CEO van Goldmoney, alwaar ook ik persoonlijk mijn goud en zilver heb liggen.
Zijn visie op goud was de juiste en zijn oplossing voor particuliere beleggers was uniek en briljant.
Dit is een man met visie zoals er weinigen zijn.
Voor mij ook de eerste keer dat ik hem persoonlijk ga ontmoeten en ik zie daar ook echt naar uit.

Overheidsschulden lopen uit de hand

Op dit ogenblik staart de ganse wereld naar de pigs landen. Pigs is een afkorting die staat voor Portugal, Italië, Griekenland en Spanje, ook wel eens schertsend de club Méditerrané genoemd. Deze landen hebben hun begrotingen niet meer in de hand (10% of meer tekort van het BBP) en er duiken meer en meer berichten op van fraude om Europa te misleiden. Zo heeft Griekenland een extra schuld van 40 miljard Euro gewoon verzwegen.

Al lijken deze gegevens erg, de waarheid is nog veel rampzaliger. Hoewel de focus op de Pigs ligt, zit eigenlijk de ganse wereld in hetzelfde schuitje, met de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk op kop. Het lijkt wel een race om het grootste deficit en het wordt alleen maar erger. Wat is er aan de hand?

Door de bankencrisis is ook de economie in een zware dip gekomen. Hierdoor hebben alle overheden 2 taken op zich genomen en zo de uitgavenpost vergroot:

1. Ze hebben besloten om de failliete banken niet te laten omvallen, maar te redden, de zogenaamde bailouts. Men heeft miljarden naar de banken geschoven om ze te herkapitaliseren, zodat ze opnieuw wat solvabeler worden. Helaas is dit een bodemloze put. Alle banken zijn in se altijd failliet. Geen enkele bank overleeft een “run on the bank” of met andere woorden, wanneer iedereen zijn geld afhaalt, moet iedere bank zijn deuren sluiten. De meeste banken hebben slechts een reserve van 10% (of minder). Dit betekent eenvoudigweg dat wanneer iedereen zijn geld opvraagt, ze slechts 10% van uw kapitaal kunnen teruggeven. Het is al eerder gebeurd in Rusland en Argentinië. In Argentinië stond men ’s morgens op en geen enkele bank was nog open. Toen ze maanden later terug opengingen was het geld met 90% gedevalueerd.

Bij sommige banken is de situatie nog schrijnender. Via allerhande derivaten- en buitenbalans constructies, zijn de deposito’s tot 40 keer uitgeleend. Als dus slechts een paar procent van deze leningen niet wordt terugbetaald, valt deze bank om. Om deze banken te ondersteunen, hebben sommige overheden bovenop de reeds toegestopte miljarden ook nog eens voor honderden miljarden aan waarborgen gegeven voor deze uitstaande kredieten. Je mag er niet aan denken dat ze deze waarborgen zouden moeten betalen. Zelfs overheden hebben hier hun hand overspeeld.

Naast deze waarborgen aan de banken, hebben overheden ook waarborgen aan de particuliere spaarder afgegeven. Zo wordt iedere rekening in België en Nederland gewaarborgd door de overheid voor 100.000 euro. Reken maar eens uit hoeveel ze zouden moeten uitbetalen als alle banken door het dominoeffect omvallen. Volgens bepaalde bronnen zijn er in België meer rekeningen dan er Belgen zijn ( alle gedekte rekeningen samen zou het toch al gauw oven 500 miljard euro gaan in België).

Conclusie: Alhoewel de rust is teruggekeerd zijn alle banken nog altijd failliet. Helaas zijn nu ook de overheden massa’s geld kwijt en zwellen de overheidsschulden dramatisch aan.

2. De overheden (gisteren 6/2/10 nog bevestigd door de G7) hebben gezamelijk beslist om de slabakkende economie te ondersteunen door allerhande stimuleringsprogramma’s. Dit kost bakken met geld natuurlijk. Iedereen ziet de economie verbeteren maar heeft te weinig door dat dit zowat volledig steunt op deze stimuleringsprogramma’s. De herstellende economie is dus fake, maar ondertussen lopen de begrotingstekorten gigantisch op en zullen als een boemerang terug in ons gezicht komen op het moment dat men beseft dat deze schulden moeten gesaneerd worden. Vandaar dat de eerste pogingen in de PIGS landen al bijna op voorhand aan het mislukken zijn. Massale betogingen en stakingen zijn er reeds gepland. Verdere sanering zal niet alleen leiden tot nog grotere onlusten maar gewoon onhaalbaar lijken.

Door de lagere bedrijfswinsten of verliezen en grotere werkloosheid zijn de inkomsten fel verminderd. Minder belastinginkomsten, minder BTW inkomsten, maar grotere uitgaven voor diezelfde werklozen is vanzelfsprekend noodlottig voor de reeds met grote schulden opgezadelde overheden.

Hoe erg de situatie is, kan men het best zien in de Verenigde Staten. Iedere maand meldt men daar dat er een groot banenverlies is. In de werkloosheidstatistieken komt dit niet zo tot uiting omdat deze cijfers gemanipuleerd zijn. Er worden meer categorieën niet meegeteld dan wel. (Veel mensen geven zich niet meer op als werkzoekende omdat het hopeloos is, zo toont de officiële statistieken 9,7% werkloosheid, de echte bedraagt echter 18%).

Nu geeft men aan dat er voor de USA een begrotingstekort is van ongeveer 10% van het BBP. Dit is natuurlijk zand in de ogen strooien. 10% lijkt erg, maar aanvaardbaar, de werkelijkheid is volledig anders:

geschatte inkomsten voor 2010: 2500 miljard dollar

reeds geplande uitgaven voor 2010: 3800 miljard dollar.

Of men geeft 1,5 keer meer uit dan er binnenkomt, dus een tekort van 50%. De truc is dus om het tekort niet uit te drukken tussen de inkomsten en de uitgaven, maar als een percentage van het BBP =wat alle Amerikanen produceren op 1 jaar. Je hebt dus leugens, grote leugens en … overheidsstatistieken.

Obligatiefeest voorbij?

2009 was een topjaar voor bedrijfsobligaties. Wegens de grote onzekerheid steeg de risicopremie voor bedrijfsobligaties tot 5,5%. Deze premie is het surplus dat betaald wordt bovenop de rente van een niet-risicodragende investering. Daar bedrijven vers kapitaal nodig hadden om te overleven en deze moeilijker bij de in problemen geraakte banken konden vinden, gingen ze rechtstreeks naar de markt via obligaties.

Het waren niet van de minste bedrijven die om kapitaal verlegen zaten: ArcelorMittal, AB InBev en bv. Akzo Nobel. Rente’s van 7 à 9% waren geen uitzonderingen (AB Inbev 9,75%). Gaandeweg daalde echter de onzekerheid en hierdoor zakte ook de risicopremie weg tot 2%. De trend gaat verder richting 1%. Deze daling van de risicopremie bezorgde de kopers van deze obligaties een tweede voordeel. Door de dalende opbrengsten van nieuwe obligaties, stegen de 7% gevende obligaties in waarde. Bij verkoop ervan kan je een return halen van 15% mogelijks zelfs 20%.

Wie nu obligaties koopt heeft de goede trein gemist. De opbrengsten zijn nog iets beter dan staatsobligaties, maar de kans dat de rente op termijn (2 jaar) terug zal stijgen, is groter dan een verdere daling.

Zijn er dan nog interessante obligaties op de markt. Jazeker, indien u van een beetje risico houdt, kunt u misschien de Griekse staatsobligaties kopen. Die zijn op het ogenblik spotgoedkoop wegens hun grote begrotingsdeficit. De vrees voor een staatsfaillissement zit er goed in. De vraag is echter of het zover zal komen. De ECB heeft al laten weten dat Griekenland hun plan zal moeten trekken, maar je hebt nog altijd het IMF als ruggensteun. Het zou een unicum zijn dat een euroland failliet gaat, maar ik zou er mijn hand niet voor in het vuur willen steken.

Goud: Een zeepbel van 6000 jaar

Goud is niet zoals een andere grondstof.  Het  kost enorm veel om het uit de grond te halen. Het kost nog meer om het puur te maken, om het te bewaren en dit alles om het weer onder de grond te steken waar het al vandaan kwam, maar nu in kluizen. Het enige ander nut is het om rond uw nek of aan uw oren te hangen. Kortom nuttelozer kan niet meer. Dit is niet mijn mening maar die van Willem Buiter, professor van Europese politieke economie en vooral adviseur van internationale organisaties, centrale banken, overheden en private financiële instellingen.
Deze zeepbel kan gerust nog 6000 jaar meegaan, goud kan zelfs stijgen tot 5000$ per ounce, daarom heeft het geen zin om ertegen in te gaan, maar het blijft een zeepbel die ooit gaat uiteenspatten, sluit Buiter zijn betoog af.
Ja, nu is het begrijpelijk waarom het financieel systeem op springen staat. Als dit soort mensen de adviseurs van het systeem zijn of zijn ze eerder de uithangborden van het “systeem”? Met zo’n redenering is alles een zeepbel. Ook de mensheid en zelfs de aarde is een zeepbel, want ooit komt ook daaraan een einde. Deze mens begrijpt blijkbaar (of doet alleszins een poging) zelfs de basis niet van economie.
Economie ontstaat vanaf het moment dat 2 mensen door middel van ruilhandel hun beider situatie kunnen verbeteren. Zo zal een visser zijn overschot aan vissen die hij zelf niet kan consumeren, ruilen voor kleren met een kleermaker, voor hout met een houthakker, enz. . De sleutel tot succes is dat de visser meer waarde hecht aan de kleren dan zijn teveel aan vissen en dat de kleermaker meer waarde hecht aan vissen dan aan zijn teveel aan kledingstoffen. Dit is de enige voorwaarde voor de ruil.
Gaandeweg heeft men ondervonden dat rechtstreekse ruil niet altijd interessant is of zelfs onmogelijk. Diezelfde visser kan moeilijk zijn te bouwen huis volledig betalen met vissen. De aannemer, de architect, de metser zullen dit immers geen goede ruil vinden. Ziedaar de geboorte van een tussenruilmiddel. De visser verkoopt zijn vissen voor dit tussenruilmiddel, waarmee hij de aannemer, architect en metser zal betalen. Het is duidelijk: Alleen een tussenruilmiddel die door IEDEREEN interessant en aanvaardbaar is, zal een kans op slagen maken.
Het heeft duizenden jaren geduurd tot men eindelijk het perfecte tussenruilmiddel had gevonden: GOUD en ZILVER. Ontelbare andere ruilmiddelen zijn hen vooraf gegaan, maar allen hebben ze het onderspit moeten delven.  De voordelen die beide hadden waren te uitgesproken.
Het ruilmiddel moet éénduidig en homogeen zijn. Zowel goud als zilver voldoen aan die voorwaarde, dit in tegenstelling tot bvb. een krentenbrood. De waarde daarvan zal afhangen of er 200 krenten in zitten of slechts 1.
Een tweede zeer belangrijke eigenschap voor een perfect ruilmiddel is schaarste. Zand zal nooit werken, maar ook het gratis ongebreideld scheppen van papiergeld door een beperkte  groep, zal ervoor zorgen dat dit een slecht ruilmiddel wordt. Ongedekt papiergeld is immers niet schaars.
Een derde eigenschap is stabiliteit van het ruilmiddel. Chocolade of ijs die smelten in de zomer, ons krentenbrood die oudbakken wordt, of schelpen die verbrijzeld kunnen worden, zullen nooit een perfect ruilmiddel zijn. Goud en zilver zijn relatief zeer inerte metalen en zijn dus uitstekend geschikt voor hun functie om zelfs duizenden jaren opgeslagen te kunnen worden.
Het ruilmiddel moet ook te meten zijn (rekeneenheid). Een gewicht is uiterst geschikt. Zijn het nu munten van 1 ounce, staafjes van 100 gram of blokken van 1 of 14 kg, het maakt niet uit. Men kan ermee rekenen en zo waardeverhoudingen bepalen ten opzichte van andere goederen of diensten.
Ten slotte is compactheid ook een voordeel. Piepschuim of pluimen zijn nogal onhandig om zaken mee te doen. Het ruilmiddel moet voor zo weinig mogelijk last zorgen voor de ruilhandel. Al voldoet goud en zilver relatief goed aan deze voorwaarde, het heeft hier zijn meerdere moeten erkennen in papieren substituten. Aanvankelijk was dit geen probleem, de wissels of het papieren geld waren alleen de vertegenwoordigers van het onderliggend goud of zilver.
Jammer genoeg liep het hier telkens mis. Iedere keer opnieuw vergat men geleidelijk aan dat dit papier een dekking nodig had. Steeds opnieuw in de geschiedenis begon het papieren geld zijn eigen leven te leiden en vergat men hoe het ontstaan was. Telkens opnieuw liep het verkeerd af. Ook deze keer zal het opnieuw verkeerd aflopen.  Toen Milton Friedman, Nobelprijswinnaar en de architect van het huidige vlottende fiatgeld systeem, de oplossing aanbood om het toenmalig geldsysteem weer uit het moeras te trekken, had hij 1 grote waarschuwing: creëer nooit meer geld dan nodig voor de economische transacties (m.a.w. de geldhoeveelheid mag niet sneller groeien dan de economische productie groeit). Wellicht had hij toen al een vermoeden dat de centrale banken en overheden zich daar niet zouden aan houden en hiermee het financiële systeem van het fiatgeld op de helling zetten.
Zoals Greenspan de problemen heeft opgelost met nog meer krediet, zo heeft ook Bernanke het gedaan met nog veel meer geld. De grenzen lijken bereikt en we zitten in het end-game. Hopelijk komt het nieuwe boek van Middelkoop niet te laat … . In ieder geval lijkt het mij meer waarschijnlijk dat goud niet enkel nog 6000 jaar meegaat, het zal zelfs de bubble overleven die mensheid heet.

Is dit kapitalisme? Wat zou Adam Smith daarvan denken?

Nog steeds wordt ons economisch systeem bestempeld als kapitalisme. Dat men daarmee de waarheid geweld aandoet, is een understatement.  Ben je nu voor of tegen dit systeem, 250 jaar geleden had alvast Adam Smith een heel andere benadering van kapitalisme.

Best nog eens herhalen hoe Smith erover dacht. Uit zijn citaten blijkt overduidelijk dat hij geen hoge pet van regeringen ophad:
” Veel grote naties steken zich zodanig in de schulden, zodat ze voortdurend belastingen zullen moeten heffen om aan hun verplichtingen te kunnen voldoen, m.a.w. de toekomst wordt  zwaar gehypothekeerd om toch maar de problemen van vandaag te verlichten ”
” De eerste kunst die regeringen leren, is het geld uit de zakken van de mensen kloppen.”
Wat  er nu  gebeurt, is wat Smith wou bestrijden met kapitalisme. Meer zelfs, het kapitalisme bestaat niet meer. Hoe kun je anders de nationalisaties noemen van banken, verzekeringsmaatschappijen en autoconstructeurs? In een kapitalistisch systeem is het niet aan de overheid om auto’s te bouwen of verzekeringen te verkopen.
Verder hekelt Smith ook de willekeur van overheden. Ook dat aspect tiert welig vandaag. Waarom redt de overheid de ene bank wel en de andere niet? Waarom worden Fortis, KBC, Dexia en ING door de overheid gered en DSB niet? Waarom werden Lehman Brothers en nu bijna 100 kleine banken in de USA niet gered, maar Fannie Mae, Freddie Mac, Chrysler en General Motors wel? Dit is allesbehalve kapitalistisch.
Een kapitalistisch systeem kent een zuivering. Deze komt door middel van een recessie, waarbij door concurrentie de sterkere overblijven en de economie terug een relance kan krijgen doordat scheve situaties terug rechtgetrokken worden. Ieder ingrijpen van de overheid verstoort dit proces en zorgt soms voor nog een schevere situatie. Dit is niet kapitalistisch.
Adam Smith kantte zich ook tegen protectionisme en waarschuwde voor … financiële zeepbellen wanneer overheden het kapitalisme proberen te onderdrukken.
Het is verwonderlijk hoe Alan Greenspan, de voormalige FED voorzitter, mede veroorzaker van de huidige ellende, nu plots weer nieuwe ideeën heeft. Hij zegt : Als banken ” too big to fail” zijn, is dat gewoon omdat ze te …groot zijn. Splits ze op en het probleem is van de baan. Daar heeft hij wel een punt natuurlijk, alleen een beetje gek omdat hijzelf geholpen heeft deze banken zo groot te maken.

Hillarische verhalen: Buffett veroorzaakt crisis?

Een prachtig artikel in de Wall Street Journal vertelt het verhaal omtrent de ondergang van investeringsbank Lehman Brothers en hoe die wellicht voorkomen had kunnen worden wanneer Warren Buffett (multi-miljardair van beroep ) had geweten hoe hij zijn voicemail moest gebruiken. Briljant!
Bloomberg news

In het bewuste weekend, zo’n jaar geleden, toen de financiele crisis uitbarstte en grote investerings maatschappijen en banken als AIG en Lehman Brothers wanhopig op zoek waren naar miljarden dollars om het hoofd boven water te houden kreeg Buffett vlak voordat hij naar een feestje moest een telefoontje van Bob Diamond van Barclays Capital.

Die was bezig met een plan om het noodleidende Lehman Brothers over te nemen en wilde daarvoor de hulp van Warren Buffett inroepen. Buffett had echter geen tijd om het verhaal van Diamond aan te horen en vroeg of hij e.e.a. op de fax kon zetten. Toen Warren Buffett later die avond weer thuis kwam zag dat Bob Diamond hem niets gefaxed had en nam hij dus aan dat zijn hulp niet meer nodig was. Enfin, Lehman Brothers ging failliet en de financiële crisis was een voldongen feit.
Ruim tien maanden later vroeg Warren Buffett aan zijn dochter wat dat kleine indicator icoontje toch was wat al maanden in het display van zijn mobieltje stond. Buffett geeft overigens toe dat hij niet veel meer kan en snapt van zijn mobieltje dan de belfunctie Welnu, dat icoontje was de melding dat er een Voicemail op hem stond te wachten. Je voelt het natuurlijk al aankomen. De betreffende Voicemal was de informatie die Bob Diamond tien maanden daarvoor met Buffet wilde doorspreken om te peilen of de multi-miljardair het reddingsplan voor Lehman Brothers zag zitten en er in wilde participeren.  Het is natuurlijk bizar dat Warren Buffett niet eens weet hoe hij zijn voicemail moet afluisteren, maar van de andere kant had hij Bob Diamond ook gevraagd om de informatie per fax aan te leveren.
Natuurlijk zullen, en kunnen, we nooit zeker weten of Lehman Brothers gered zou zijn als Warren Buffett alle info over het reddingsplan wel gekregen had, maar het is wel een bizar verhaal.
geschreven door Ron Smeets (www.dutchboys.nl), het origineel vindt u hier (the wall street journal).
Ik heb moeite om dit te geloven maar het blijft een mooie anekdote, volledig in de lijn met Buffett’s werkwijze.

Hoe "beurs" is de beurs?

Na de rally van afgelopen maanden zijn de aandelen in no time terug van weggeweest. Nu rijst de vraag: Is de beurs niet stilletjes terug “overrijp” aan het worden?.  Het valt op dat de spreidstand tussen de verschillende meningen met de dag groter worden en dat voelt niet goed aan.
De signalen die verschillende instanties en analisten de wereld insturen, lopen steeds verder weg van elkaar: Voor de ene is het grote herstel begonnen, voor de andere moet het ergste nog komen.
Reeds meer dan een jaar stelt zich de vraag: Krijgen we deflatie of (hyper)inflatie. De meeste landen bevinden zich nu min of meer in een deflatoire periode, doch klinken de waarschuwingen voor hyperinflatie steeds luider. Grondstoffen die aan een spectaculaire klim begonnen zijn en waarschuwingen dat vooral de dollar en de euro door de ongebreidelde geldschepping niet alleen flink van hun pluimen zullen moeten laten, maar straks helemaal niets meer waard zullen zijn. Onvoorstelbaar, maar dat dachten ze ook in het vooroorlogse Duitsland of recenter in Argentinië. Daartegenover roept de bank JP Morgan dat zich hiertegen indekken met goud een stommiteit is,  goud zal de volgende jaren niet meer stijgen.
Ook volgens Bernanke zijn de groene scheuten van het voorjaar verder doorgegroeid en is het bezweren van de depressie een feit. De wereld en in het bijzonder de Westerse wereld is begonnen aan het herstel. De beurzen, een handje geholpen door banken en media (beide enorme manipulators), volgen deze lijn en hebben een enorm klim achter de rug. De krediet- en economische crisis lijken al lang vergeten door de beleggers en stuwen de beurzen nu reeds meer dan 50% hoger dan het dieptepunt begin dit jaar, nauwelijks enkele maanden later dan toen het bloed door de straten vloeide en het totale instorten van de economie en het financieel stelsel een kwestie van tijd was.  Hierin schuilt een groot gevaar: Indien de werkelijkheid zwaar zou tegenvallen, is een echte crash nabij. En hoe hoger de beurs klimt, hoe groter en sneller de crash zich kan voltrekken: 10 tot 20 procent op enkele dagen, zelfs op 1 dag, behoort dan tot de mogelijkheden, want een echte crash doet zich altijd voor in een (snel)  stijgende beurs en wie wil nog eens een jaar als 2008 meemaken en toekijken hoe zijn aandelen dag na dag  minder waard worden. Deze gedachte zou paniek kunnen veroorzaken.
Ergens stond te lezen (niet zelf uitgerekend) dat de AEX-index bij historisch gemiddelde koers/winst verhouding (welke voor veel beleggers toch een belangrijk gegeven is) de waarde 30 zou moeten hebben. U leest het goed: De AEX  ( nu 300) zou 10x boven zijn historisch gemiddelde noteren. Een mens zou van minder panikeren. De vele verliezen en de veel kleinere winsten van de ondernemingen tijdens de laatste 2 kwartalen zijn daar debet aan. Deze situatie kan zo niet blijven natuurlijk, de resultaten van de ondernemingen zullen wellicht terug normaliseren, maar er is duidelijk nog een lange weg af te leggen. Tot nader order leven we met een opgeblazen AEX (ook alle andere indexen) die ieder moment kan imploderen.
Er zijn er die zich  bewust  zijn van dit gevaar en hebben besloten om de zwartepiet, hun laatste kaart, door te geven.  Ze roepen iedereen op om hun winsten te nemen en al hun aandelen te verkopen.  Voor wie veel winst heeft, is dit geen slecht idee. Probleem is dat je dan geen kaarten meer hebt om verder te spelen. Wie vindt dat hij graag nog meer winst wil, kan met een deeltje van zijn reeds gerealiseerde winst putopties kopen om zich te beschermen tegen grote dalingen en daarnaast speculeren op een verdere stijging van de beurs. Is het enkel een tijdelijk dipje dan neem je eventueel winst op je opties en heb je nog steeds je aandelen. Een tweede mogelijkheid is trailers op je aandelen zetten, waarbij ze automatisch tijdig verkocht worden indien ze aan een daling beginnen. Blijft de beurs integendeel nog maanden  (of jaren) stijgen, dan pik je ook die winst mee.
Wie geen aandelen meer heeft, zal ontdekken dat Tina (There is no alternative) nog altijd rondloopt. Daar zit je dan met je cash die na hyperinflatie niets meer waard kan zijn. Dan maar uw cash omzetten in goud? Ja! En  deflatie dan? U merkt het: de spreidstand is nog nooit zo groot geweest.

Bankroet: Chapter 11 of Chapter 7

Bij de faillissementregels in Amerika hebben ze 2 belangrijke hoofdstukken. Het minder bekende Chapter 7, wat de directe liquidatie van een bedrijf inhoudt en Chapter 11, bijna vergelijkbaar met wat wij als surseance van betaling (NL) of een gerechtelijk akkoord (B) kennen. Bijna, want de verschillen zijn toch behoorlijk.

Chapter 7 of the Bankrupty Code behandelt het volledige faillissement van een onderneming. Deze laatste houdt op als zijnde te bestaan en de aanwezige waarde wordt per opbod verkocht om zoveel als mogelijk de schuldeisers te vergoeden. In het beste geval kan het in zijn geheel overgenomen worden. Mocht er nog een restwaarde overblijven als alle schulden voldaan zijn, wordt dit uitgekeerd aan de aandeelhouders.

Chapter 11 of surseance van betaling is een poging om de onderneming te redden van een volledig bankroet. Dit heeft de volgende voordelen:

1. De eventuele economische waarde van het bedrijf wordt gevrijwaard.
2. Aandeelhouders blijven perspectieven hebben om in de toekomst terug geld te verdienen.
3. Werknemers kunnen hun job behouden.
4. Schuldeisers hebben de mogelijkheid om meer schuld terug te vorderen in de toekomst dan bij een onmiddellijke faling.

Jammer genoeg heeft dit laatste systeem een slechte naam bij ons. Men spreekt hier van de laatste stap voor het faillissement. Dit heeft zo zijn redenen. Men wacht veel te lang om het concordaat aan te vragen vanwege de vicieuze cirkel. Na de aanvraag komt het bedrijf nog meer in de problemen:

• Leveranciers stoppen met leveren (hier hebben we geen leveringsplicht) of leveren enkel nog tegen voorafbetaling aan een hogere prijs.
• Banken snijden de kredietlijnen af en zullen leningen direct opeisen (de kleine lettertjes, je kent dat wel).
• Bedrijven met een gerechtelijk akkoord kunnen ook niet genieten van een soepeler arbeidsrecht, wat wel kan na een faillissement.
• Uiteindelijk lopen ook klanten weg wegens de onzekerheid.

Daarom wacht men zo lang mogelijk om de aanvraag in te dienen en dan is het meestal te laat. In Nederland zou 98% van de bedrijven die surseance van betaling aanvragen, alsnog in faling gaan.

In de angelsaksische landen werkt Chapter eleven veel beter. De kans dat er meer waarde wordt gecreëerd door het bedrijf zijn activiteiten onder Chapter 11 te laten verder zetten, dan bij een liquidatie, ligt een stuk hoger dan bij ons. Bedrijven in de USA roepen veel eerder deze procedure in dan bij ons omdat de bescherming veel groter is. Leveranciers zijn verplicht om te blijven leveren, allerhande contracten kunnen worden geannuleerd, lopende rechtszaken worden stilgelegd, de statuten van de werknemers kunnen gemakkelijker gewijzigd worden, enz.

Er is echter ook veel kritiek op dit systeem. De 2 grootste klachten zijn concurrentievervalsing en het belonen van diegene die het niet verdienen. Concurrentievervalsing is duidelijk: Concurrenten strijden niet langer met dezelfde wapens door de hierboven aangehaalde elementen. Verder geeft chapter 11 aanleiding tot slecht management. Het is duidelijk dat Amerikaanse bedrijven hierop speculeren en te weinig moeite doen om tijdig te herstructureren. Uiteindelijk blijven goedmenende leveranciers achter met een pak niet-betaalde schulden en kan de slecht geleide onderneming na gemakkelijke saneringen gewoon terug verder doen.

De grootste faillissementen onder chapter 11:

De 2 grootste waren vorig jaar: Lehman Brothers 639 miljard en Washington Mutual met 328 miljard aan activa. Nr 3 en 4 zijn Worldcom en Enron begin deze eeuw. Het grootste faillissement voor 2000 was Texaco met 68 miljard. Merk op dat dit slechts 1/10de was van Lehman.

Beursadvies nr.8 Leer van de Superbeleggers

Er zijn ontelbaar veel mensen die mooie fortuinen hebben verdiend met aandelen: superbeleggers. Zou het niet interessant zijn om te bekijken hoe ze dat gedaan hebben. Ze na-apen in hun beleggingen misschien? Neen, dat is onverstandig, want je kan nooit de deals doen in dezelfde omstandigheden als waarin zij ze gedaan hebben. Ofwel kom je te laat, ofwel is er een valutarisico, of er zijn speciale voorwaarden die een kleine belegger niet kan of je wordt zelfs misbruikt door hen, of …. Toch kunnen we veel leren door hun werkwijzen te bestuderen. 2 superbeleggers als voorbeeld: de rijkste belegger ter wereld en de rijkste Belgische belegger.

Ondanks dat Warren Buffett de rijkste belegger ter wereld is, blijft hij een gecontesteerd figuur. Tijdens de internethype bleef Buffett aan de zijkant staan. Overal in de media (!!! zie beursadvies 7) kon je lezen: “Buffett kan het niet meer. Buffett wordt te oud. Einde Buffett tijdperk.” Wie bleek achteraf de verstandigste belegger te zijn geweest? Eigenaardig genoeg hoor je nu opnieuw dezelfde opmerkingen. Hiermee is duidelijk gemaakt dat Buffett allesbehalve een korte termijn belegger is. Niet wat zijn aandelen morgen, maar wat ze over 10 jaar waard zijn, interesseert hem.

Door dezelfde aandelen als Buffett te kopen, zal je zijn succes niet kunnen evenaren. Op het moment dat je het weet, zijn ze meestal al flink gestegen. Tevens zal je nooit dezelfde voorwaarden krijgen als hij. Probeer maar eens obligaties van Swiss Re te kopen tegen 12% rente en, een voor hem gunstige regeling, om deze in aandelen om te zetten. Je kunt ook aandelen kopen van Berkshire Hathaway, zijn investeringsvehikel. Je loopt dan wel een valutarisico. Maar aandelen kopen van een vehikel, dat lijkt mij toch niet opportuun. Gaat u een wagen kopen die aangeprijsd wordt met ” prima vehikel”? Ik niet. Waarom dat verkeerd kan uitdraaien zal duidelijk worden bij de tweede superbelegger.

Leren van Buffett is vooral luisteren wat hij zegt en kijken wat hij doet. Hij heeft enorm veel wijze uitspraken gedaan maar 2 belangrijke zijn toch:

1. Koop wat je kent: Het heeft geen zin om te beleggen in iets wat je niet begrijpt. Risico’s neem je enkel als je niet weet wat je doet (zie ook beursadvies 1). Lees jaarverslagen (van de laatste vijf jaar), bestudeer de markt waarin het bedrijf opereert, ken zijn managers, heeft het unieke producten?, een merknaam?, is het een groeibedrijf?, zijn de inkomsten in geld stabiel en is er een lange termijn visie?, enz… .
2. Koop aandelen van 1 dollar aan de prijs van een halve dollar. Koop laag en verkoop hoog (of verkoop niet). Buffett heeft het vermogen om eindeloos te kunnen wachten om zijn slag te slaan. Hij koopt enkel aandelen tegen een goede prijs, de beurs zelf laat hem volledig koud.

De beste Belgische belegger is Albert Frère. Net zoals Buffett de hoogstgeplaatste belegger is op de Forbes lijst, is Frère de hoogstgeplaatste Belgische belegger op die lijst. Twee van zijn holdings, Groep Brussel Lambert (GBL) en Nationale Portefeuille Maatschappij (NPM) maken deel uit van de BEL20. GBL heeft belangrijke belangen in Total, GazdeFranceSuez, Lafarge, Pernod-Ricard en Imerys. Al bij al een beperkt aantal, maar vooral grote participaties in Franse bedrijven. NPM heeft een uitgebreidere portefeuille met zo’n 17 directe deelnemingen, waaronder, ook weer Total. Verder heeft NPM ook indirecte deelnemingen in GBL en de holding Pargesa (ook van Frère).

Gewoon meedoen met Frère, zoals diverse gerenommeerde beurssites aanprijzen, is oerdom. Deze man speelt het spel keihard en deinst er niet voor terug de onwetende belegger een loer te draaien. De successen van de man zijn ellenlang en zijn laatste slag heeft hij geslagen net voor de crisis. Hier volgt zijn tactiek:

Frère slaagt er keer op keer in een forse kapitaalsverhoging in zijn holdings door te voeren op het hoogtepunt van de beurs. In de lente van 2007 bood Frère nieuwe aandelen van GBL aan de massa’s kooplustige beleggers. GBL koerste toen aan recordniveau’s. In juni 2007 rondde hij de verkoop af, 1 maand voor … de beurzen aan hun daling begonnen. Hierdoor kon hij veel geld ophalen voor relatief weinig nieuwe aandelen. In 2008 kocht de holding GBL aan veel lagere koersen aandelen bij, kocht de holding Pargesa aandelen van GBL bij aan de helft van de prijs als bij de kapitaalverhoging en versterkte Frère zijn positie in… Pargesa.

Meedoen met Frère is dus helemaal niet meedoen met GBL bij een kapitaalsverhoging zoals vele beurssites promoten. Integendeel: Meedoen met Frère is uw aandelen GBL dan VERKOPEN (zoals hij ook doet) en Pargesa kopen op het moment dat hij het doet. Frère is altijd een goede raadgever geweest: Als hij kapitaalverhogingen doet, is het tijd zeer alert te zijn en tijdig uw aandelenportefeuille af te bouwen.

Volgens het Amerikaanse Forbes zag Albert Frère zijn persoonlijk vermogen met 800 miljoen dollar zakken tot 2,4 miljard dollar (1,9 miljard euro) in 2008. Die terugval met 25 procent was alvast minder erg dan de verliezen die collega’s-miljardairs moesten slikken. Daardoor kon de Waalse financier 64 plaatsen opschuiven in het jaarlijkse miljardairslijstje van Forbes.

Dit advies maakt deel uit van een reeks van 10. Elk afzonderlijk hebben ze niet de waarde die ze verdienen. Advies 1 waarschuwt om bewust te beleggen en zo verlies te vermijden, advies 2,3 en 4 bespreken het kopen, bijhouden en verkopen van aandelen, advies nr.5 toont aan dat opties u daarbij kunnen helpen. Advies 6 t.e.m. 10 zijn randadviezen, maar daarom niet minder belangrijk. Advies 6 handelt over kennis, orde en dicipline. Advies 7 bespreekt naar wie u niet moet luisteren en 8 naar wie wel. De tien adviezen samen zullen u helpen de verliezen te beperken en hopelijk u in staat te stellen om meer winst te maken.

Deze beursadviezen zijn persoonlijk. Reacties zijn dan ook welkom. Bent u het eens? Oneens? Of heeft u er een andere kijk op? Aarzel niet en reageer. Alleen zo worden we slimmer, zowel u als ik. Misschien is uw advies wel een beter advies!

Schrijnende verhalen...

In aanvulling op het vorig artikel over de verloning van bankdirecteurs vermeld ik hier enkele verhalen van Belgische gedupeerden van de crisis.

In het tijdschrift Humo doen enkele mensen hun relaas hoe de crisis hen in een wurggreep houdt. Ze hebben allemaal wellicht fouten gemaakt of de risico’s niet voldoende ingeschat, maar daarvoor betalen ze nu wel de rekening. Een rekening die veel te hoog is door de schuld van de bankiers.

Het criminele is dat deze laatsten hiervoor niet gestraft worden, maar integendeel nog extra vergoedingen hebben ontvangen in naar menselijke normen onaanvaardbare bedragen. Zo streek Fortis topman Votron 6,3 miljoen euro op, waarvan een groot gedeelte voor zijn aandeel in de “waardecreatie” voor Fortis. Ook zijn opvolger Verwilst mag mee aanschuiven om miljoenen in zijn handje te krijgen.

Hier volgen de verhalen over de gevolgen van hun daden:

1. De Fortisgedupeerde: Toen in augustus 2008 Fortis met de mededeling kwam dat er “geen vuiltje aan de lucht” was, had hij (52 jaar) de helft van zijn gespaard vermogen belegd in Fortis aandelen. Per slot van rekening was dit een “goede huisvader aandeel”. Een foutje natuurlijk om zoveel geld in 1 aandeel te steken. Na ook nog een debacle met Citigroup en Agfa aandelen, blijft nog 34 000€ over van zijn 100 000 € spaargeld. Hij was tv-reparateur waaraan hij een kapotte rug heeft aan overgehouden van het sleuren met de tv’s. Nu zit hij depressief en werkonbewaam thuis.
2. Het citibankslachtoffer: Dany ook 52, werkend vanaf zijn 14de en stilletjes uitkijkend naar zijn brugpensioen, had voor 50 000€ (ook de helft van zijn gespaard vermogen) ingetekend op Bundled Notes, een product verkocht door citibank met kapitaalsgarantie. Deze garantie werd echter gewaarborgd door… Lehman Brothers. Hiervan zijn er maar eventjes 6700 slachtoffers in België. Allemaal mensen die ervanuit gingen dat hun kapitaal 100% veilig zat. Niet dus. Lehman failliet, geld weg. In totaal zo’n 350 miljoen € in rook opgegaan in België alleen. Ook op zijn werk is het volop crisis (textielbedrijf), door de technische werkloosheid verdient hij nu ook nog minder dan anders.
3. Op staande voet ontslagen. Dit verhaal gaat over een alleenstaande moeder, die net een huis had gekocht en een lening heeft aangegaan om het huis te renoveren. Na haar ontslag zal ze terugvallen op 900€/maand. De kans dat de bank de lening terug zal intrekken na haar ontslag, is heel groot. Er vallen veel ontslagen in de job die ze deed (administratie bij een luchthaven transportbedrijf), dus snel ander werk vinden, zou wel eens heel lastig kunnen worden.
4. Over de kop gegaan. Het bedrijf van de vrouw in kwestie, was één van de 1007 bedrijven (metaalbewerking voor interieurdoeleinden) die in maart in België failliet is gegaan. Op het einde had ze zelfs het spaargeld van de kinderen in het bedrijf gestopt. Door dag en nacht te werken, had ze niet de tijd om de economische ontwikkelingen en de kredietproblemen van dichtbij te volgen. Het kwam als een donderslag bij heldere hemel toen het grootste gedeelte van de bestaande orders simpelweg geannuleerd werden. Daar zat ze dan met veel te dure stocks (gekocht in 2008) en een omzet die quasi gehalveerd werd. De banken draaiden de kredietlijnen dicht en alles was over en out.
5. De havenarbeider. Zijn verhaal kan kort gehouden worden. Door de steile achteruitgang van de havenactiviteiten, is er nu nog slechts met moeite werk voor 5 dagen per maand. De concurrentie tussen de havenarbeiders is moordend. Waar vroeger de werknemers alles bepaalden, zijn het nu terug de werkgevers die de touwtjes in handen hebben. Zijn inkomen is teruggevallen van boven de 3000€ naar iets meer dan 1500€. Hij heeft zes kinderen en een echtgenote ten laste. Zijn BMW5 heeft hij intussen al van de hand gedaan.

Deze verhalen tonen aan dat de verantwoordelijkheid van de banksector verpletterend is, maar ook dat deze crisis nog lang zal nazinderen. Je mag ervan uitgaan dat al deze mensen serieus de buikriem zullen aantrekken en 2 maal zullen nadenken alvorens te consumeren en geld uit te geven. Reken daarbij een overheid die quasi failliet is, dan denk ik niet dat de crisis vandaag over is, wat er ook op de beurs gebeurd.

Hoeveel verdienen Amerikaanse bankdirecteurs

Wie de mening is toegedaan dat iedereen nu wel zijn lesje geleerd heeft over de exurberante verloningen van bankiers: think again.

Obama heeft een wet ingevoerd dat het toploon van een bankier maximum 500 000 dollar mag zijn voor banken die staatssteun hebben gekregen. Tevens mag het belastingsgeld niet gebruikt worden om bonussen uit te betalen. Het vertrouwen in de banksector MOET hersteld worden, nog altijd volgens Obama. Alle goede bedoelingen ten spijt nemen de banken opnieuw de draad op van voor de kredietcrisis.

Goldman Sachs heeft al gereageerd: Wij betalen de overheidssteun asap terug en doen gewoon terug verder met ons bonussystemen zoals we bezig waren. Kwestie van vertrouwen…

Andere banken die niet in staat zijn om zonder overheidssteun te leven, doen het op een andere manier: de “normale” directeurslonen worden verhoogd van 180 000 naar 300 000$ en de onderdirecteurslonen van 150 000 naar 250 000$ (Bank of America). Slaap zacht, mijnheer de president: Vertrouwen in bankiers?

Als je weet dat het voltijds (40 uur werkweek, 50 werkweken) minimunloon in Amerika ongeveer 14 500$ is, dan verdienen die gasten nog altijd 20 keer meer. Sociaal niet echt aanvaardbaar na hetgene ze allemaal op hun geweten hebben. U moet ook weten dat de banken in leven werden gehouden door belastingsgeld mede te betalen door deze laagverdieners.

Een Amerikaans onderzoek heeft ooit eens aangetoond dat mensen altijd dezelfde fouten maken ondanks dat ze bewust zijn van deze fouten. Hier in dit geval heet dit recidivisme.

Amerikanen verlaten het schip

In de New York Times stond laatstleden een interessant artikel. Amerikanen laten massaal hun boten en jachten achter om er niet meer naar om te kijken. Net zoals in de huizensector zijn de prijzen van jachten enorm gedaald.

Enerzijds worden, net als met de huizen, op nog niet afbetaalde boten massaal beslag gelegd. De markt voor tweedehandse jachten is daardoor overspoeld en zijn de prijzen en de vraag gekelderd. Dit heeft 2 gevolgen:

De fraude om de verzekering op te lichten, is enorm. Nog nooit zijn zoveel jachten gezonken en vergaan bij … kalme zee. Menige gezonken boten zijn al teruggevonden met doorboorde gaten. Tevens kosten sommige van deze jachten een vermogen om ze te onderhouden en om de ligplaatsen te betalen. Dit geeft als absurditeit dat men de jachten gewoon dumpt op zandbanken of vergeten plaatsen, nadat men ze van alle kentekens heeft ontdaan (afgeschuurd).

Deze boten zorgen voor overlast: ze hinderen de scheepvaart, ze lekken toxische stoffen en dieven halen er stukken vanaf, waarbij andere afgebroken delen ronddobberen op het water.

In de meeste staten worden de controles opgevoerd om de fraude en het “sluikstorten” tegen te gaan. In Californie echter heeft men andere plannen. Daar is men aan het werken aan een … bailout voor jachtbezitters.

Wie een mooi spaarcentje heeft, krijgt nu de kans om met zijn hebben en houden te verhuizen naar Amerika. Huisje, auto en bootje: ze smijten ermee. Werk vinden zal een pak moeilijker worden. De echte werkloosheidcijfers zijn immers opgelopen tot 15,7%. (Officieel gemanipuleerd tot 8,5%).

Opel of Renault (7): het wordt gemakkelijker

De laatste dagen is er meer duidelijkheid gekomen op mijn vraag die ik vanaf het eerste artikel in oktober gesteld heb: Opel of Renault? Blijkbaar komt iedereen eindelijk tot het besef dat GM al 2 jaar virtueel failliet is. Chapter Eleven zou de beste oplossing moeten zijn.

In mijn vorig artikel had ik reeds gemeld dat Bush niets anders heeft gedaan dan de hete aardappel doorgeschoven naar Obama. Deze laatste heeft in de 2 maanden dat hij bezig is al meer verstandige praat verkocht dan Bush in zijn ganse leven. Obama had bij zijn aantreden beloofd dat hij de autoconstructeurs zou helpen en daar staat hij nog steeds achter, maar niet meer tegen elke prijs.

De oude CEO Rick Wagoner heeft met zijn valiesje van 15 miljoen dollar zijn biezen moeten pakken onder druk van Obama. Een eerste verstandige beslissing. Uiteindelijk is Wagoner 8 jaar lang de hoofdverantwoordelijke van GM geweest en heeft hij ze naar deze uitzichtloze situatie geleid. Obama geeft de nieuwe CEO Frederick Henderson nog 60 dagen de tijd om een aanvaardbare oplossing uit te werken anders volgt het faillisement. Een tweede verstandige beslissing. Had Bush dit vorig jaar gedaan, waren wellicht geen tientallen miljarden dollar, waaronder een groot stuk belastingsgeld, in rook opgegaan.

Tegenstanders van een faling (vakbonden, aandeel- en obligatiehouders) vrezen voor een bloedbad onder de werknemers, een groot verlies van kapitaal en de totale teloorgang van GM. Niets is minder waar.

1. Met of zonder faling: er gaan vele jobs verloren gaan. GM maakt nu éénmaal auto’s die niet meer gewenst zijn. In de autobranche moet er een enorme sanering komen want er worden gewoonweg veel te veel auto’s geproduceerd. De economische crisis heeft daar weinig mee te maken. Ook zonder de crisis is de sanering noodzakelijk. De problemen bij GM dateren al van ver voor de crisis. Vandaag zijn er in Amerika in de autobranche reeds een paar honderdduizend jobs verdwenen. Er staan wereldwijd miljoenen auto’s te wachten op een koper, alleen al in Zeebrugge staan er 175 000 nieuwe auto’s. In de UK worden doeken gespannen over de parkings zodat het niet meer zichtbaar is welke massa auto’s er te koop staan.
2. Nergens ter wereld is een faling of chapter eleven beter te verantwoorden dan in Amerika. De voordelen zijn enorm. De sanering kan er veel vlugger door gebeuren en een doorstart is zeer realistisch. Menig bedrijf in Amerika komt een chapter eleven weer te boven. Tevens zouden er uitzonderlijk staatsgaranties worden gegeven om de continuïteit te verzekeren.
3. Is het normaal dat GM met belastingsgeld wordt overeind gehouden? Ik dacht het niet. Waar gaat dat geld naartoe: naar overbetaalde managers die naam onwaardig en naar werknemers die tot de bestbetaalde van de wereld behoren en die de beste ziekte- en pensioenregeling van Amerika hebben. Vindt u het dan logisch dat minder betaalde en slechter verzekerde belastingsbetalers hier moeten voor opdraaien?
4. Wat voor zin heeft het om producten te subsidiëren die niemand wil? Alleen door GM voor voldongen feiten te stellen, is er kans dat ze wel verkoopbare producten maken.

Ondanks het feit dan GM al 2 jaar virtueel failliet is, zijn er sindsdien nog miljarden aandelen gekocht. Dit zijn in mijn ogen geen beleggers maar speculanten, indien GM alsnog in faling gaat, kunnen de huidige aandeelhouders moeilijk beweren dat ze het niet wisten. Voor de obligatiehouders heb ik meer begrip, alhoewel ook deze zich al lang konden ontdaan hebben van hun obligaties (deze hebben al jaren de junkstatus) en zoals ik ook al eerder in een artikel schreef: ook obligaties zijn risicovol.

Wie aandelen Renault heeft, profiteert tenvolle van het feit dat dit kwaliteitsaandelen zijn van een bedrijf die mee met zijn tijd is, het merk Dacia is daar het grote bewijs van. Renault heeft de laatste dagen een enorme remonte gedaan. (Is zelfs verdubbeld vanop zijn dieptepunt).

Evolutie van de aandelen sedert mijn eerste artikel (28/10/08 - 7/04/2009)

Renault was 20,05 nu: 20,70 +3,2%

GM was 6,oo nu 2,00 -300% (stijging die nodig is om de eerste waarde terug te bereiken)

opm. Beide aandelen waren op 28/10/08 al 80% gedaald van hun hoogtepunt van 2008. De vraag toen was of dit terecht was of niet. Bij GM was dit terecht, terwijl Renault duidelijk meegesleurd is door het slechte sentiment in de autosector.

De kredietcrisis (4): De toverdoos wordt een bompakket

In de vorige artikels over de kredietcrisis werd al aangehaald dat er vooral één financieel product verantwoordelijk is voor de crisis: CDO of collateralized debt obligation. Jarenlang was dit product een toverdoos om hogere rendementen te behalen. Toen de stijging van de huizenprijzen omsloeg in een daling werd de toverdoos een bompakket.

Het ontstaan van de toverdoos werd besproken in deel 3 (en 3bis) van de kredietcrisis. Kort samengevat zijn CDO's gesecuriseerde covered bonds (obligaties met een verhoogde zekerheid). Securisatie: Het direct doorverkopen van activa (hier hypotheekleningen) als effecten (hier covered bonds) met toekomstige kasstromen (hier afbetalingen van hypotheekleningen).

Het speciale karakter van de CDO, namelijk het in tranches verdelen -wat het onderscheidt van de gewone covered bond-, was een "godsgeschenk". De tranches werden zo verdeeld dat er voor iedere tranche een vragende partij was. Hierdoor was het product zo succesvol dat het aanbod de vraag niet kon volgen. Het was tevens zo wijdverspreid geworden dat de kopers te weinig aandacht besteedden aan de veranderde inhoud van de CDO. Wat oorspronkelijk een goed renderend product was, veranderde door onder meer de subprime leningen in een product met een brandende lont aan.

Uiteraard is Greenspan schuldig. Niet alleen door de rente veel te laag te leggen, maar ook door deze nadien te snel op te trekken. Deze kortzichtige politiek maakte de weg vrij voor deze crisis. De ingrepen door de Fed in de rente zijn zeer negatief geworden voor de economie op langere termijn. Eveneens is het juist dat er hierdoor een vastgoedzeepbel is ontstaan. De stijgende huizenprijzen, de laksheid qua kredietwaardigheid van de hypotheeknemers en de enorme vraag naar CDO's hebben geleid tot het toekennen van subprime leningen.

prent Bas Vanderschot

De CDO's met als onderpand de subprime leningen zijn als eerste onderuitgegaan toen de omslag kwam in de huizenprijzen. Laten we zo een CDO bekijken:

Eerst en vooral werden een groot aantal hypotheekvorderingen gebundeld in een pakket (met als bedoeling er een toverdoos van te maken). Deze bundeling werd groot genoeg gemaakt, liefst meer dan 1 miljard dollar, zodat ze geschikt waren voor verkoop aan grote investeerders. Dit groot pakket werd (door)verkocht aan een SPV (special purpose vehicle). Deze rechtspersoon werd meestal door een bank opgericht en had als voordeel een grotere zekerheid voor de uit te geven obligaties en een balansverkorting van de bank (zie deel 3). Om deze aankoop te financieren, gaf de SPV drie types obligaties uit:

De senior bonds, de mezzanine bonds en de equity tranche. Dit is typisch CDO. Wanneer de aflossingen van de hypotheken binnenkwamen, werden die gebruikt om eerst en vooral de administratiekosten van de SPV te betalen en vervolgens in die volgorde de seniors, de mezzanine en de equity tranches.

De equity tranche was de meest risicovolle want het kwam helemaal achteraan bij de betalingen. In Europa is deze tranche veelal in het bezit van de oprichtende bank van de SPV, in de vorm van een achtergestelde lening. In Amerika echter verkocht men de equity tranche aan hedgefunds (soms ook gelieerd aan de oprichtende bank) tegen hoge rente. Het was dan ook niet verwonderlijk dat deze onderste tranches zeer snel in de problemen kwamen bij de eerste onheilsberichten van de subprime leningen. Daarom werd bij het begin van de crisis met alle vingers naar de hedgefunds gewezen als hoofdschuldige, grotendeels onterecht.

De mezzanine bonds gingen ook vlot over de toonbank omdat hun rendement zeer behoorlijk was, vooral banken/vermogenbeheerders wereldwijd waren kopende partij. De seniors (meeste veilige) werden opgekocht door pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Hun rendement was het kleinst van de drie maar ruimschoots hoger dan de toen geldende Fedrente. Deze laatste groep van pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen waren de grote oorzaak van de enorme vraag naar CDO's, ze hadden nu éénmaal een berg cash te investeren. Bovendien kon men met behulp van Credit Default Swaps de risico's spreiden of doorschuiven. De bomen zouden voor minder tot in de hemel groeien.

Aan deze verschillende tranches waren aparte kredietratings toegekend: van zeer veilig tot riskant. De ratingbureaus hebben hier fouten gemaakt. Enerzijds lagen de ratings te hoog en anderzijds had men totaal geen rekening gehouden dat, toen de huizenprijzen aan hun daling begonnen en meer en meer hypotheken niet meer terugbetaald werden, de CDO's illiquide werden. Ze waren zo goed als onverkoopbaar geworden. Op dat moment was het nauwelijks nog mogelijk om een waardebepaling voor de CDO's te geven, van een beursnotering was immer geen sprake. Deze onzekerheid was moordend voor het financieel systeem. Banken vertrouwden elkaar niet meer en vele banken kwamen in liquiditeitsproblemen door het stilvallen van de interbancaire leningen en het massaal afhalen van geld door hun klanten. CDO's waren een bompakket geworden. Hierdoor kwamen de oorspronkelijke ratings als een boemerang terug in hun gezicht. Geen enkele rating wordt nu nog "au serieux" genomen.

Waren het in eerste instantie de equity tranches die in problemen kwamen, de aanhoudende huizenprijsdaling zorgde dat ook de mezzanine bonds en uiteindelijk ook de senior bonds in problemen kwamen. Uiteindelijk werd een CDO als een giftig product beschouwd, zelfs al was het onderpand geen subprime hypotheken. De economische crisis die eruit volgde met grote werkloosheid maakte ook andere schuldpaketten problematisch. Gewone hypotheekleningen, kredietkaartschulden en autoleningen worden alsmaar moeilijker terugbetaald. Ook van deze schulden zijn CDO's gemaakt.

De totale verliezen op dit ogenblik zijn volgens een berekening van Prof. Oscar Couwenberg: hypotheekschulden: 500 miljard, andere schulden (autoleningen en kredietkaartschulden) 50 miljard, commercieel onroerend goed 180 miljard, CDO's 600 à 1200 miljard en CDS 250 miljard. Opmerking hierbij is dat men niet zomaar alle getallen mag optellen. Sommige verliezen kunnen dubbel geteld zijn. Dit toont aan hoe moeilijk alles te becijferen valt. Grosso modo staat de totale teller tussen de 1 en 2 biljoen dollar (of trillion dollar in angelsaksiche eenheid). Deze cijfers zijn echter nog niet het einde van het verhaal. Nu de economie in snel tempo verslechtert en de huizenprijzen nog altijd dalend zijn, zal de schade zeker en vast nog verder oplopen.

De grote hamvraag is of men deze crisis op de juiste manier aan het oplossen is. Is er een betere? En wat zijn de gevolgen van de huidige oplossing? Hierover gaat deel 5.

De kredietcrisis (3bis): Het ontstaan van de toverdoos: CDO en CDS

Aanluitend aan de artikels over de kredietcrisis ( zie deel 1,2 en 3) is misschien wel het meest pikante verhaal wie de CDO uitgevonden heeft. Voor de believers van de Zeitgeistmovies is dit spek voor hun bek. De CDO is namelijk de wereld ingestuurd vanuit één van de Federal Reserve eigenaars.

Om met de deur in huis te vallen: De Britse econome Blythe Masters wordt aangewezen als de schuldige. Ze was (is) één van de machtigste vrouwen van Wall Street. Als één van de leden van de "JP Morgan maffia" wordt de Britse beschouwd als de verantwoordelijke voor de creatie van zowel de CDS (Credit Default Swap) als de CDO.

We spreken 1995-97. Het kan niet ontkend worden dat vooral bij JP Morgan een enorme drift was in het ontwikkelen van kredietderivaten. Hoewel Blythe Masters (CFO van de investment bank bij JP Morgan) alles nuanceert en beweert dat deze producten later misbruikt zijn geworden, moet dit toch gerelativeerd worden.

Van in het begin was het de bedoeling om risico's te spreiden (lees verspreiden). Eén van de ontwikkelde spitsvondigheden was het buiten de balans houden van kredietrisico's bij de banken. Dat hier een begin gemaakt werd met het om de tuin leiden van o.a. ratingsbureaus, verzekeringsmaatschappijen en beleggers, doet veel vragen rijzen over hun integriteit. Van meet af aan stuurde men aan op formules om de leningscapaciteit zo groot mogelijk te houden en trucjes te verzinnen om de risico's buiten beeld te houden. Dit maakte het voor de banken mogelijk om veel lagere reserves aan te houden wat tot de gekende onstabiliteit van de banken heeft geleid. Een groot deel van de risico's werd afgewenteld op verzekeringsmaatschappijen die zich niet bewust van de gevaren waren.

De Credit Default Swap is een mooi voorbeeld van het spreiden van risico's. Wie geen vertrouwen had in de gekochte obligaties kon deze laten verzekeren door een CDS. De obligatiehouder staat dan een gedeelte van zijn obligatierendement af in ruil voor de verzekering (CDS) bij niet-betaling. Dit maakte de weg vrij voor de ongebreidelde groei van de CDO's daar het risico afgedekt was. De swaps werden verder doorverkocht als een op zichzelf staand product die de risico's van de terugbetaling van schulden moest inschatten. Uiteindelijk werden ze een speculatief product vergelijkbaar met opties. Daar men van veel te gunstige historisch cijfermateriaal uitging, was de ravage enorm toen de vastgoedzeepbel uiteenspatte. De totale uitstaande CD swaps is nog altijd min of meer verborgen. Men spreekt van tientallen duizenden miljarden dollars tot honderd duizenden miljarden dollars (=? x 10 000 000 000 000 dollar). Het is daardoor niet verwonderlijk dat het hele financiële systeem davert op zijn grondvesten.

Vanaf 2003 kenden de CDS en CDO's hun boom en kwamen tot hun hoogtepunt in 2005/6. Nauwelijks een jaar later begonnen de grote problemen. De kans is groot dat CD swaps gereguleerd zullen worden (men zal moeten bewijzen dat er daadwerkelijk obligaties mee verzekerd zijn en niet pure speculatie) en wellicht behoren CDO's in de huidige vorm definitief tot het verleden.

Nog een detail: B. Masters is ook voorzitster van The Securities Industrie and Financial Markets Association (SIFMA), mededirecteur en sponsor waren ... de broertjes Madoff.

Tot slot: Als je de lijn doortrekt van Warren Buffett's uitspraak dat derivaten massavernietigingswapens zijn, dan mag je Blythe Masters omschrijven als één van de destroyers van deze wereld die deze wapens heeft gecreëerd.

100 jaar geleden werd JP Morgan's rol in de economie groter geacht dan de federale regering, een overtuiging die deze politieke spotprent met een reus Morgan en kleinere Uncle Sam illustreert. Zou er intussen al iets veranderd zijn?

De kredietcrisis (3): Het ontstaan van de toverdoos

In deel 1 van de kredietcrisis is duidelijk geworden dat Greenspan de oorzaak was van de huidige economische problemen door begin deze eeuw de rente te verlagen naar 1%. Hierdoor is er een vastgoedzeepbel kunnen ontstaan die, toen ze uiteenspatte, de financiële en economische crisis in gang heeft gezet. De zeepbel kon groeien dankzij een financieel product: Collateralized debt obligation.

U merkt het al: Collateralized debt obligation is een moeilijke naam voor een moeilijk product en dit is nu kenmerkend voor de financiële sector. Waar in de wetenschappen alles helder en éénduidig moet zijn, is dit in de financiële wereld allerminst.

Zo had je ooit verschillende reclamecampagne's van banken voor rente op een spaarrekening: 2%+2%. Een eenvoudig rekensommetje, waarbij je ervan uitgaat dat de oplossing van de som 4% is. Niet zo voor een bank, want daar is 2+2=3. De uitleg is eenvoudig. De eerste 2% staat voor de basisrente en de tweede 2% voor de aangroeipremie. Daar deze laatste slechts geldt voor de eerste 6 maanden, betekent dit op jaarbasis 1%, waardoor je slechts aan 3% komt. Pas op: indien u tijdelijk (al was het maar 1 dag) uw geld afhaalde dan kreeg je slechts 2% (dan is 2+2=2). Kortom de financiële sector moet het dikwijls hebben van bedrog (kleine lettertjes).

Daarom ook het gebruik van moeilijke woorden en gigantische ingewikkelde constructies tot ... ze er zelf geen wijs meer uitraakten. Daarom zullen we verder de "Collateralized debt obligation" bespreken als CDO, kwestie van niet in dezelfde val te trappen.

De CDO is 1 van de 101 financiële producten die gegroeid zijn uit wat men kan omschrijven als covered bonds en securisatie. Aanvankelijk waren dit uitstekende financiële producten die decennialang een enorme meerwaarde hadden voor de economie. Zowel de covered bond als het systeem van securisatie waren de smeermiddelen voor de economie. Maar zoals het altijd gaat, worden goede producten misbruikt door mensen voor wie genoeg nooit genoeg is.

Securisatie is een techniek waarbij activa (bvb. hypothecaire vorderingen) worden samengevoegd en verkocht als verhandelbare effecten (bvb. obligaties, covered bonds: zie verder).

Als voorwaarde wordt gesteld dat de activa homogeen is: de activa mag geen allegaartje zijn, maar bvb. uitsluitend uit particuliere hypotheekleningen bestaan, tevens moeten ze een constante stroom inkomsten genereren. De maandelijkse hypotheekafbetalingen zijn perfect hiervoor. Securisatie heeft veel voordelen:

Door de activa NU te verkopen, hoeft men niet te wachten tot alle leningen afbetaald zijn om het uitgeleende geld terug te hebben.

1. Hierdoor verkleint men het risico op wanbetaling (men schuift het risico door naar de koper van de obligaties).
2. Het geld van de verkoop kan men gebruiken om nieuwe, meer rendabele projecten op te starten of
3. om zijn eventuele liquiditeitsproblemen op te lossen. (onmiddellijk beschikbaar cash geld).
4. Een laatste voordeel voor een bank is het verbeteren van zijn Tier 1 ratio (zie kredietcrisis deel 2). Door uitstaande schulden te verkopen, verkort de bank zijn balans: vreemd vermogen daalt ten opzichte van zijn eigen vermogen en verhoogt daardoor de Tier 1 ratio.

De bekendste soort securisatie is de Residential Mortgage Backed Security (RMBS). Vertaald wordt dit: Financieel instrument waarbij particuliere hypotheken dienen als onderpand om een kasstroom te genereren. Ook het toverproduct CDO is een securisatie.

Een covered bond (= letterlijk: een gedekte obligatie) heeft als meerwaarde dat de houders van deze obligatie een extra zekerheid krijgen. dit gebeurt door een juridische en organisatorische versterking voor de obligatiehouders. Bij een gewone bedrijfsobligatie is de kans groot dat bij een faling van het bedrijf de obligaties waardeloos worden en uw geld verloren is.

Een eerste zekerheid is het oprichten van een Trustee. Deze laatste is de overkoepelende verantwoordelijke van alle obligatiehouders. Dit heeft als voordeel dat bij een faling van de uitgever (bvb. een bank) van de obligaties, deze trustee in de plaats ervan komt waardoor de uitbetalingen gewoon verder kunnen gaan. Stel dat de obligaties als onderpand hypotheekleningen hebben, dan worden bij faling van de bank de aflossingen van deze hypotheken aan de Trustee betaald. Voor de afbetalers(debiteuren) van de leningen verandert er dan juridisch niets. Zo ontstaat Bankrupty remoteness (onafhankelijk van faling).

Een tweede zekerheid kan zijn dat de houders van covered bonds een voordeel in rangorde krijgen. Bij problemen komen zij op de eerste plaats voor uitbetaling. De nadelen van covered bonds zijn:

1. De nogal ingewikkelde juridische leningscondities
2. Een lager rendement (de wet van minder risico = minder rendement).

Het voordeel is dan logischerwijze een hogere kredietrating en dus een betere verkoopbaarheid.

Men kan ook nog een stap verdergaan. Er wordt een nieuwe entiteit opgericht die de obligaties uitgeeft. Het is dan niet meer de bank (originator) maar een "special purpose vehicle" of SPV (=issuer) die de uitgever wordt. De bank blijft hypotheken verstrekken maar verkoopt die dan door aan de SPV.

De bank zorgt dan voor de administratie en meestal een achtergestelde! lening voor de SPV, zodat deze middelen heeft om te werken en eventuele vertragingen in afbetalingen van de hyptheekleningen kan opvangen. De SPV betaalt dan de hypotheekleningen aan de bank door het uitgeven van covered bonds. De trustee (verantwoordelijke van alle obligatiehouders) heeft dan vooral als taak deze SPV te controleren op alle administratieve en juridische bepalingen waaronder deze SPV opgericht is.

Het grote voordeel is dat men een perfecte "bankrupty remoteness" heeft en dat de bank deze leningen buiten hun balans kunnen houden. Ze hoeven dan geen kapitaal aan te houden om deze activa af te dekken. Daarmee zijn ze echter niet volledig buiten schot. Het feit dat ze een achtergestelde lening hebben toegekend aan de SPV, staan ze wel op de laatste plaats voor geld te krijgen bij betalingsproblemen van de debiteuren. De Fortisholding is eveneens de "trotse" bezitter van een SVP.

Een CDO is een obligatie securisatie, die zich onderscheid van de gewone covered bond, doordat er een rangorde wordt bepaald voor de terugbetaling van de schuld aan de obligatiehouders. Deze rangorde is van zeer groot belang en is HET typische kenmerk van een CDO. Het product CDO is misbruikt om de subprime leningen te kunnen laten plaatsvinden. Dit maakt het toverproduct CDO tot een hoofdverantwoordlijke van de kredietcrisis. Zie hiervoor deel 4 van "de kredietcrisis".

De kredietcrisis (2): De Tier 1 ratio

Sinds de kredietcrisis valt met de regelmaat van de klok het begrip Tier 1-ratio, dit is vakjargon voor het kernvermogen van een onderneming uitgedrukt als percentage van het vreemd vermogen. Het kernvermogen is het aandelenkapitaal plus de reserves van een onderneming. Het vreemd vermogen is het totaal van schulden die een onderneming heeft. Maar voor alle duidelijkheid: deze term is voornamelijk in het nieuws als het over banken gaat.

De tier 1 ratio van een bank is dan de verhouding tussen enerzijds het kapitaal (gestort door de aandeelhouders) plus langlopende achtergestelde leningen en anderzijds de risicogewogen activa (=uitstaande kredieten).

De toezichthouders eisen een Tier-1-ratio van minstens 4%, maar banken streven vaak zelf naar een (veel) hoger percentage. De tier 1-ratio is met name voor banken onderling een belangrijke maatstaf voor het vertrouwen dat ze in elkaar hebben om elkaar geld uit te lenen.

Vooral in onzekere tijden zoals nu is de Tier 1 ratio van groot belang. Een hoge Tier 1 ratio geeft aan dat een bank een relatief groot eigen vermogen achter de hand heeft en dit beschermt hen tegen verliezen. Hierdoor zullen andere banken makkelijker geld uitlenen aan een bank met een hoge Tier 1-ratio, waardoor deze bank dan weer gemakkelijker hypotheken en andere kredieten kan verstrekken.

Vandaar ook dat een bank met een dalende ratio een prooi wordt van hedgefunds. Door het shorten leggen ze het er vingerdik op dat een bank mogelijks problemen zal kennen. Hierdoor verliest zo'n bank het broodnodige vertrouwen, bevriest het interbancaire uitlenen, halen klanten massaal geld weg en komt de bank in liquiditeitsproblemen. Zo zorgen de hedgefunds voor hun eigen gelijk.

De meeste landen hebben het shorten van bankaandelen verboden. Het enige resultaat dat hiermee bereikt is, is een marktverstoring want de meeste bankaandelen staan, ondanks het shortverbod, op hun allerlaagste punt ooit.

Op een bijeenkomst in Basel heeft de bancaire sector afgesproken dat een bank minimaal een Tier 1-ratio dient te hebben van 9,1%. Wanneer een bank hieronder komt dan dient het actie te ondernemen. Feitelijk zijn er dan twee mogelijkheden:

1.Hun eigen vermogen verhogen door:

• onderdelen te verkopen
• nieuw kapitaal aantrekken door bijvoorbeeld een emissie (nieuwe aandelen uitgeven)
• het uitschrijven van een (achtergestelde) obligatielening.

2. Het afstoten van uitstaande kredieten of ander risicodragende activa.

Dit laatste wordt ten stelligste ontkend door bankiers. Logisch want dat is eigenlijk hetzelfde als een bakker die zegt dat hij minder brood wil verkopen. Dat trekt geen klanten aan natuurlijk. De praktijk wijst uit dat banken hierover liegen. Het lenen van geld is sedert de kredietproblemen veel moeilijker geworden doordat de banken veel meer eisen stellen.

Ook de renteverlagingen door de centrale banken worden nauwelijks doorgerekend. Op zich is hier niets mis mee, maar dit kan wel een economische ramp worden voor zelfs goeddraaiende bedrijven die om geld verlegen zitten (onder andere door vertraagde betalingen van hun klanten). Op korte termijn wordt verwacht dat in een volgende bijeenkomst in Basel wordt besloten om de ratio nog verder op te trekken tot 11,5 procent.

Voorbeeld van het verhogen van de tier 1 ratio:

Stel dat een bank beschikt over een eigen vermogen van € 10 miljard en voor € 100 miljard aan risico gewogen activa uitstaan heeft. Op basis van deze gegevens heeft de bank een Tier-1-ratio van 10%.

Stel dat slechte leningen het eigen vermogen met € 5 miljard heeft aangetast naar € 5 miljard. Dan daalt de Tier-1-ratio naar 5%.

Om deze ratio te herstellen naar 10% kan de bank voor € 5 miljard aan nieuwe aandelen of kapitaalobligaties uitgeven ( de meeste banken hebben hiervoor een beroep gedaan op de overheid) of voor € 50 miljard naar risico gewogen activa afstoten (Tier 1 ratio is dan eveneens 10%: € 5 miljard van € 50 miljard).

Dit voorbeeld maakt ook duidelijk dat als deze bank 11% slechte kredieten heeft die het moet afschrijven, ze meteen failliet zijn (negatief eigen vermogen). Een bank is dan ook een reus op lemen voeten. Daarom ook dat de Basel akkoorden meer en meer de richting uitgaan van fors hogere ratio's want 4% is echt een lachtertje. Sommigen opperen zelfs een dekking van 100% (full reserve).

In Amerika zijn dit jaar (2009) opnieuw reeds 16 banken over kop gegaan. Dit brengt het totaal sinds de crisis op 41 banken. Het is duidelijk dat alle overheidsmaatregelen nog altijd niet voldoende zijn om de crisis te stoppen. Het is wachten op een volgend rondje kapitaalinjecties.

De kredietcrisis

De Kredietcrisis: Een verhaal over sub-prime hypoteken, cdo's ( schuldobligaties met een rangorde), bevroren kredietmarkten en credit default swaps (overeenkomsten tussen 2 partijen waarbij het kredietrisico van een derde partij wordt overgedragen).

Vele jaren geleden zaten investeerders (pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen,...) op een grote hoop geld die ze wilden investeren om de hoop nog groter te maken. Tot aan de internetbubble kochten ze vooral T-bonds omdat deze een stabiele en zekere inkomst gaven. Toen Greenspan met het lumineus idee kwam om de rente te laten zakken tot 1%, trokken de investeerders hiervoor hun neus op. Dit was wel zeer weinig "return on investment".

Bankiers daarentegen sprongen een gat in de lucht. Ze leenden dan ook gigantische bedragen tegen 1%. Door de hefboomwerking konden ze enorme winsten maken. Wie een deal maakt van 10 000€ met een marge erop van 10%, wint 1000€.

Wie 10 000€ heeft en 990 000€ daarbovenop leent à 1% en hierop een marge heeft van 10%, wint 90 000€ (na aftrek van zijn rentelast). Geef toe, een winst van 90 000€ op een investering van 10 000€, wie zou dat laten liggen. Op deze manier maakten de banken enorme winsten. De investeerders echter zaten daar met hun vele geld en konden er niets mee doen. Dit bracht de banken op een idee. Ze zouden de investeerders in contact brengen met de kopers van huizen via de hypotheekleningen.

Er was een grote vraag naar huizen. Via makelaars werd veel geld geleend door hypotheekbanken aan huiseigenaren met hypotheekleningen. Makelaars verdienden veel geld door de verkoop en huiseigenaars zagen de waarde van hun huis continue stijgen. Iedereen blij. Bijna iedereen, want de investeerders konden nog steeds weinig geld verdienen. Maar nu kwam er een fantastisch product op de markt: CDO of collateralized debt obligation. Het geniale was dat een CDO bestond uit een heleboel hypotheekleningen die in drie klassen werd verdeeld. Een superveilig, een gewoon en een riskant gedeelte. Toevallig bestond voor elk deel een markt:

Het superveilige werd gekocht door de investeerders (rendement 4%, is meer dan de 1% van de Fed), de gewone aan banken en bedrijven (7%) en de riskante aan vooral hedgefunds en speculanten (10% rendement). Daar er niets mis was met deze hypotheken en daar huizen alsmaar in waarde stegen, was er geen vuiltje aan de lucht. Zo kregen de superveilige een AAA rating, de gewone een BBB rating en enkel met de riskante kon het fout gaan, maar de hoge rente maakte veel goed. Door de goede ratings konden deze CDO's gemakkelijk worden doorverkocht zodat steeds meer banken en investeerders winsten erop maakten.

Maar zoals het altijd gaat is veel nooit genoeg. De investeerders hadden nog altijd geld op overschot en vonden de CDO's zo aantrekkelijk dat er een enorme vraag naar was. Om aan die vraag te voldoen, moesten er meer hypotheekleningen worden afgesloten. Maar zowel de hypotheekbanken als de makelaars vonden nog nauwelijks waardige kopers. De enige oplossing was het versoepelen van de voorwaarden: de nieuwe eigenaars moesten niet langer kredietwaardig zijn. De makelaars bleven hun winsten opstrijken en de hypotheekbanken konden zonder veel problemen hun minderwaardige leningen doorverkopen aan banken en investeerders.

Zo werden de subprime leningen geboren. Iedereen winst: de nieuwe eigenaars die het zelf niet konden geloven dat ze zomaar geld kregen voor een huis. De makelaars die gouden zaken deden. De hypotheekbanken die massa's leningen konden geven en deze konden doorverkopen aan investeerders, die ze op hun beurt met winst verder verkochten. Zo werd de hete aardappel van de ene naar de andere doorgegeven. Pas op, tijdens de eerste jaren waren er ook wel eigenaars die hun hypotheek niet konden terugbetalen, dit zonder erg. Het huis ging terug naar de bank, die kon het met winst opnieuw verkopen daar de huizenprijzen bleven stijgen.

Uiteindelijk gebeurde het onvermijdelijke. Meer en meer huiseigenaren konden de afbetaling niet meer aan. Ze gaven hun huis terug aan de bank waardoor er teveel huizen op de markt beschikbaar kwamen. Dit deed niet alleen de "te koop" staande huizen in prijs zakken, maar ook de huizen van de eigenaars die niet te koop stonden (eerst 1 huis, dan de ganse straat, wijk en tenslotte gans Amerika). Want waarom zou je nog bvb. 250 000$ afbetalen voor een huis die slechts de helft ervan waard is en zo kwamen er teveel huizen te koop te staan.

Het uiteindelijke resultaat is dat de CDO's niet meer de winstgevende toverdoos was, maar een bom met waardeloze hypotheken. De markt van CDO's droogde volledig op want niemand hoefde ze nog. Nu is het grote probleem dat deze slechte CDO's overal zitten en door velen gekocht werden met geleend geld. Nog erger is het feit dat deze CDO's volledig in waarde dalen. Niet alleen het riskant gedeelte maar ook het BBB gedeelte en zelfde het superveilige AAA gedeelte blijkt nu riskant te zijn. Maar ook de hypotheekbanken konden hun slechte leningen niet meer kwijt. Het hele financiële systeem kwam vast te zitten en het licht ging uit.

Het resultaat is: De huiseigenaren zijn hun huis kwijt, banken en investeerders gaan failliet en het geld van de investeerders is weg. Jammer want dat geld van de investeerders zou wel eens ...uw pensioen of uw levensverzekering kunnen zijn.

De TATA NANO, voor 1500€ heb je hem

Terwijl de Amerikaanse auto-producenten elkaar de dieperik induwen met veel te dure auto's, komt Tata Motors met een auto aan de andere kant van het prijzenspectrum.

De eerste gelukkigen zullen Indiërs zijn. Daar komt hij immers al vanaf april op de markt. Eind volgende maand (23 maart) zou de eerste van de band moeten rollen, zeven maanden later dan voorzien. Het is geen Bugatti Veyron, maar dat verwachten de toekomstige kopers ook niet. De prijs bedraagt 100 000 rupees, omgerekend een dikke 1500 €, een stuk minder dan de helft van de nu bestaande, goedkoopste auto in India ( Suzuki Maruti 4000€).

Op het ogenblik heeft slechts 1 op 100 mensen een auto in India ( in China 1 op 25, in Amerika 1 op 2). Het toekomstig potentieel is dus enorm. Men verwacht een verkoop van 250 000 auto's in het eerste jaar. Waar ganse families (zelfs de middenklasse) in India zich nu verplaatsen op een scooter, zou dit een heuse verbetering moeten zijn.

De start van de productie verliep niet zoals gepland. Protest van boeren verhinderde de productie in de nieuwe fabriek in West-Bengalen. Tata motors is nu verplicht de autoproductie te spreiden over de kleinere huidige fabrieken tot de speciale fabriek is voltooid.

Tata Motors is nu reeds de grootste producent in India voor vrachtwagens en is de derde grootste autoconstructeur. Tata kocht vorig jaar de merken Jaguar en Land Rover over van Ford voor 2,3 miljard dollar. Het is echter ook voor Tata hard knokken. Hield de Indische markt voor kleine personenauto's goed stand, de halvering van de verkoop van bussen, vrachtwagens en grotere voertuigen in januari ll., was een grote klap voor Tata.

Ter vergelijking: de goedkoopste auto's op de Amerikaans markt zijn de Nissan Versa (9900$) en de Hyundai Accent (11070$). Er zijn plannen om bij ons in 2010 een, aan Europese eisen aangepaste, Nano te verkopen voor zo'n 5000 €.

Voor de liefhebbers nog de technische gegevens:

lengte: 3,1 m (nog een stuk korter dan de mini Cooper)

hoogte: 1,6 m

type: monovolume :-)

motor: 2-cilinder 623 cc, 35 pk, multi brandstof injectie

topsnelheid: 120 km/u

0 tot 100 km/u: 22s, hangt af van de windsnelheid :-)

Hillary clinton bij de chinezen

Waar tot voor kort alle aandacht voor China toegespitst was op het mensenrechten probleem en specifiek de rechten van de Tibetanen, is dit nu bij het recent hoogstaand bezoek van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken aan China geen item meer. Integendeel: Hillary Clinton had een heel ander doel.

Hier volgt een kort verslag van het gesprek:

Hillary: "Mag ik u feliciteren met de schitterende olympische spelen vorig jaar."

Yang Jiechi: "I hate you and America ."

Hillary: "Wij, Amerika zijn de grootste economie van de wereld en zouden China een gunst willen vragen."

Yang Jiechi: "I hate you and America."

Hillary: "U weet dat wij als echte Amerikanen nogal veel geld nodig hebben. We hebben zopas weer een triljoen dollar beloofd en die hebben wij eigenlijk niet."

Yang Jiechi: "I hate you and America."

Hillary: "Ik weet dat jullie ons in het verleden altijd geholpen hebben om ons geld te lenen, zou je het nu nog één keer willen doen?"

Yang Jiechi: "Met alle chineze maar niet met den deze. Door al dat geld dat jullie bijmaken, zijn de dollars die wij hebben veel minder waard geworden."

Hillary: "Ik beloof U dat het de laatste keer zal zijn. Ik ben bereid om mijn allerliefste goed aan u te geven."

Yang Jiechi: "Zonder harde onderpand gaat het niet door. Wat is dat dan, uw allerliefste goed? "

Hillary: "eh, ... mijn kredietkaart? "