In mijn vorig artikel over Egyptenaren en Babyloniers was al duidelijk geworden hoe bepalend goud in die maatschappijen was. Iedere ontdekking uit die periode maakt duidelijk hoe hoogstaand beide maatschappijen waren. Vele duizenden jaren later bleef daar niet veel meer van over. Het dieptepunt in onze recentere geschiedenis waren ongetwijfeld de Middeleeuwen. Eén van de schaarse hoogtepunten in die donkere periode waren vast en zeker de alchemisten.
Nicolas Flamel
Eeuwenlang waren ze op zoek naar 2 doelen: Onsterfelijkheid en het maken van … goud. Zijn het nu rijke of arme periodes uit onze geschiedenis, steeds maar weer maakt goud er een belangrijk deel van uit. Was het in de Oudheid nog relatief in overvloed, in de Middeleeuwen was het zeer schaars en dit bracht (pseudo)wetenschappers op het idee om goud te maken via chemische reacties. Wie goed opgelet heeft in de chemische les weet nu dat dit onmogelijk is, maar in de ongeschoolde Middeleeuwen konden oplichters de mensen van alles wijsmaken.
Wie schoolgaande jeugd heeft, zal ongetwijfeld al van Nicolas Flamel gehoord hebben. Flamel was een Franse alchemist die zijn ganse leven op zoek was naar onsterfelijkheid. Hij beweerde die met de Steen der Wijzen gevonden te hebben, deze steen werd gebruikt in het eerste boek van Harry Potter. De legende verhaalt dat Flamel, geboren in 1330, nu nog altijd rondloopt. Dit wordt mede gevoed doordat zijn graf in 1418 … leeg bleek te zijn. Waar hebben we dat nog gehoord?
Alchemisten: Wetenschappers of charlatans? Het zal altijd een discussie blijven. Het verhaal gaat ook dat Flamel goud kon maken uit kwik. Onmogelijk natuurlijk omdat chemie enkel op elektronen inwerkt en nooit op het aantal protonen en neutronen in de kern en net dat laatste is bepalend voor een chemisch element. Ondanks dat vele jaren (eeuwen) later vele valse verhalen aan Flamel gelieerd werden, mag je er toch vanuit gaan dat hij wellicht zelf rotsvast geloofde in het maken van goud en het bereiken van onsterfelijkheid. Toen hij er niet in slaagde, bleef hij volhouden dat hij het kon en maakte hij zijn tijdsgenoten van alles wijs.
De onwetendheid in de Middeleeuwen maakte vanzelfsprekend de weg vrij voor allerlei charlatans. Toch hebben de alchemisten hun verdiensten. Eigenlijk waren daar best veel intelligente mensen bij en kan men alchemie omschrijven als een mengeling van filosofie en wetenschappen. Isaac Newton, gekend als 1 van de grootste genieën aller tijden, was eveneens een alchemist. Uiteindelijk was alchemie niets anders dan de menselijk drang om vooruit te komen. Ongetwijfeld hebben ze een belangrijke rol gespeeld om de mensheid te helpen ontsnappen uit de donkere tijden en lagen ze aan de basis van de Verlichting, die het begin vormde van onze moderne beschaving.
En toch is het mogelijk om goud te maken uit een andere stof: Transmutaties heet dat. Ik ben ooit in het C.E.R.N. geweest in Genève, waar zowat de grootste deeltjesversneller (is kilometers lang) op aarde staat. Met dit apparaat kan men elementaire deeltjes (protonen, neutronen, elektronen) met hoge snelheid afschieten op de kernen van een bepaalde stof, waardoor je de samenstelling van die kernen kan veranderen en dientengevolge dus het chemisch element. Volgens de ingenieurs echter rijzen er onoverkomelijke problemen: De benodigde energie en de benodigde tijd zijn veel te groot om een meetbare hoeveelheid goud te maken. Tevens zou je zoveel radioactieve nevenprodukten krijgen, dat het zo goed als onmogelijk is om dit praktisch onder controle te krijgen, maar theoretisch zou het kunnen.
Dat het onmogelijk bleek om goud via alchemische (of kernfysische) weg te maken, draagt alleen maar bij tot de schaarste ervan. Hierdoor blijft goud een mythisch product en ik zie geen enkele reden waarom goud niet een bepalende factor in de menselijke geschiedenis zou blijven. Mensen veranderen niet. Hoe hoog (of laag) de beschaving ook is. Goud heeft de mensheid reeds 5000 jaar in de ban, tot nader bericht zal dat ook de volgende 5000 jaar zo zijn. Wie de steen der wijzen in zijn bezit heeft, zal ….
Geen opmerkingen:
Een reactie posten